Akciğer sağlığınızı korumak için neler yapmanız gerektiğini biliyor musunuz?

Akciğer kanseri ile çaba neden büyük kıymet taşıyor?

Akciğer kanseri ve kronik teneffüs yolu hastalıkları (KSYH), her yıl milyonlarca insanın erken vefatına yol açarak sıhhat sistemlerine ve iktisada büyük bir yük getiriyor. Akciğer kanserinin sırf 2022 yılında tüm dünyada 1,8 milyon kişinin vefatına yani kanserden kaynaklanan tüm ölümlerin yaklaşık beşte birine neden olduğu kestirim ediliyor [1]. Türkiye’de ise yaklaşık 40 bin yeni hadise ile en fazla görülen kanser çeşidi akciğer kanseri [2] ve teşhis edilen hadiselerin değerli bir kısmı ileri evrede teşhis alıyor [3]. Akciğer kanseri ayrıyeten mevte en sık neden olan kanserler sıralamasında da ülkemizde birinci sırada.[4] Böylesine değerli bir hastalık hakkında kâfi bilgiye sahip olmak ve esirgeyici adımlar atmak, hayat kurtarıcı farklar yaratabilir. Akciğer kanseri ile uğraşta, sağlıklı bir ömür şeklini benimsemek, sistemli antrenman yapmak, istikrarlı beslenmek ve sigara üzere ziyanlı alışkanlıklardan uzak durmak epey değerli olsa da bu ferdi adımların yanında, toplumda farkındalık oluşturmak ve herkesin erken teşhis imkânlarına ulaşmasını sağlamak da en büyük önceliklerden biri olmalıdır.

Sporun akciğer sıhhati üzerindeki genel tesirleri nelerdir? Fizikî aktivite akciğer kanseri riskini azaltmada ne kadar tesirli olabilir?

Fiziksel aktivitenin akciğer sıhhati üzerinde olumlu tesirleri bulunmaktadır. Fizikî aktivite ve idman, akciğer kanseri hastalarında yorgunluğu, ömür kalitesini, kardiyovasküler uygunluğu, akciğer işlevini, kas kütlesini ve gücünü ve ruhsal durumu düzgünleştirir. Sistemli antrenmanın birtakım kanser hastalıklarının insidansını kıymetli bir oranda azaltabildiği çalışmalarda gösterilmiştir. En kıymetli azalma göğüs ve kolorektal kanser insidansında görülmektedir. Bunlar dışında başta akciğer olmak üzere prostat, endometrium, testis, over üzere kanser cinslerinde de nizamlı idman yapılması ile birlikte insidans seviyelerinin değerli oranda azaldığı ve antrenmanla birlikte birçok kanser cinsine karşı değerli oranda koruyuculuk sağlandığı gösterilmiştir.[5]

Hangi spor çeşitleri akciğer sıhhatini en çok dayanaklar? Kardiyo mu yoksa güç idmanları mı daha tesirli?

Aerobik antrenmanlar ve kas güçlendirme çalışmaları, akciğer sıhhatini dayanaklar. Yürüyüş, koşu ve ip atlama üzere aerobik aktiviteler kalp ve akciğerlerinizin daha verimli çalışmasını sağlarken, yük kaldırma yahut pilates üzere güçlendirme çalışmaları duruşunuzu düzeltir ve teneffüs kaslarınızı güçlendirir. Bilhassa nefes antrenmanları, diyaframınızı çalıştırarak daha derin ve tesirli nefes almayı öğretir. İdmanın sistemli ve devamlı olması büyük değer taşır.

Sporcuların akciğerlerini korumak için nelere dikkat etmeleri gerekir?

Sporcular olağan bireylere kıyasla daha fazla fizikî aktivite altında kaldıklarından öncelikle idman yapmaya başlamadan evvel hekimine istişareleri kıymet taşıyor. Ayrıyeten hava kirliliği yüksek olduğunda açık havada idman yapmaktan kaçınmaları gerekiyor. Bu türlü durumlarda spor salonlarını tercih edebilir yahut bir antrenman aleti kullanabilirler. Bunun yanı sıra başka bireylerde olduğu üzere sportmenlerin da sigara ve ziyanlı unsurlardan uzak durmaları, toz ve kimyasallardan kaçınmaları, beslenmelerine ihtimam göstermeleri ve tertipli sıhhat denetimleri yapmaları akciğer müdafaalarını için dikkat etmeleri gereken konular ortasında yer alıyor.

Akciğer kanserinde erken teşhis hayat kurtarır diyoruz, pekala erken teşhis için hangi belirtilere odaklanmalıyız? Bu belirtileri gördüğümüzde neler yapmalıyız?

Akciğer kanseri rastgele bir belirti yahut bulguya neden olmayabilir ve diğer bir rahatsızlık ya da durum için çekilen akciğer grafisinde görülebilir. Ülkemizde şimdi hayata geçirilmemiş olsa da yüksek riskli sigara içicilerinde, tomografi takipleri ABD başta olmak üzere birtakım ülkelerde tarama programı olarak kabul edilmiştir. Bununla birlikte kimi belirti ve bulgular akciğer kanserinden de kaynaklanıyor olabilir. Bunlardan rastgele birine sahip olan bireylerin tabiplerine istişarelerini öneriyoruz. Bu belirtileri şu formda sıralayabiliriz: Göğüste ağrı yahut acı, geçmeyen ya da vakitle daha da berbatlaşan öksürük, sıkıntı nefes alma, hırıltı, balgamda kan, tekrarlayan bronşit yahut zatürre, ses kısıklığı, iştah kaybı, sebepsiz kilo kaybı, ağır yorgunluk hissi, yutma sorunu, yüzde yahut boyun damarlarında şişlik. Alışılmış bu şikayetlerin akciğer kanserine mahsus olmadığı ve başka hastalıklarda görülebileceği de unutulmamalı.

Akciğer Sıhhati İnisiyatifi ve inisiyatif kapsamında hayata geçirdiğiniz “Belirti Yoksa da Yok Sayma” farkındalık kampanyası hakkında bilgi verir misiniz?

Türk Tıbbi Onkoloji Derneği olarak AstraZeneca iş birliği ile “Belirti Yoksa da Yok Sayma” farkındalık kampanyasını başlattık. “Belirti Yoksa da Yok Sayma” farkındalık kampanyası ile akciğer kanseri risk faktörleri, belirtileri ve erken teşhisin ehemmiyetine dikkat çekmeyi hedefliyoruz. Unutmayın, erken teşhis hayat kurtarır!