ORUÇLUYKEN İLAÇ İÇMEK ORUCU BOZAR MI? | Ramazan ayının gelişiyle birlikte oruç ibadetini idrak eden milyonlarca Müslüman, orucun hangi durumlarda bozulacağını araştırıyor. Oruç tutmak gayesiyle niyet edilmesinin akabinde iftar vaktine kadar insanların bir şey yiyip içmemesini emreden İslamiyet, güneşin doğuşundan gün batımına kadar bu açlığın sürdürülmesini buyurmuştur. Pekala oruçluyken ilaç içmek orucu bozar mı? İşte Diyanet’in açıklamalarıyla merak edilenler…
ORUÇLUYKEN İLAÇ KULLANMAK ORUCU BOZAR MI DİYANET?
İslâm’ın beş temel temelinden biri olan oruç; fecr-i sâdıktan (tan yerinin beyazlığından) güneşin batmasına kadar yeme, içme ve cinsî münasebetten uzak durarak îfâ edilen bir ibâdettir. Buna binaen oruç; yemek, içmek, cinsel bağlantı ve bunların kapsamına giren şeylerle bozulur.
Hanefi mezhebinden İmam Ebû Yusuf ve İmam Muhammed’in görüşüne ve bu doğrultuda Osmanlı’da Fetvâhane-i Âli’nin verdiği fetvaya ve Heyetimizce daha evvelki yıllarda alınan kararlara uygun olarak 2005 yılında Heyetimiz, besleyici ve keyif verici olarak kullanılmayan aşıların iğne formunda uygulanmasının orucu bozmayacağı kararına varmıştır. Aşağıda açıklandığı üzere, günümüzde milletlerarası fetva meclislerinin görüşleri de bu istikamettedir.
İğne ve aşı bağlamında tedavi usulleriyle ilgili olarak bedene verilen hususlar ve uygulanan tedavi yollarından orucu bozanlar şunlardır:
Vücûda kan vermek
Vücuda serum vermek
Vitamin içerikli iğne yaptırmak
Gıda ve keyif verici enjeksiyonlar
Su, yağ ve gibisi besin özelliği taşıyan dışarıdan bir unsurun bedene verilmesiyle uygulanan endoskopi, kolonoskopi, bölgesel ve genel anestezi yaptırmak
Periton diyalizine girmek
Damara serum verilerek yapılan hemodiyaliz
İğne ve aşı bağlamında tedavi prosedürleriyle ilgili olarak uygulanan tedavi yollarından orucu bozmayanlar ise şunlardır:
Salgın hastalıklar için yapılan aşılar
Ağrıyı dindiren iğneler
Besleyici içeriğe sahip olmayan yalnızca tedavi niyetli iğneler
Lokal anestezide kullanılan bedenin aşikâr bir yerini uyuşturmak için vurulan iğneler
Hastaya rastgele bir sıvı hususu verilmeden hemodiyaliz yaptırmak
Anjiyo ve biyopsi yaptırmak
Vücûda merhem sürmek
Vücûda ilaçlı bant yapıştırmak
Oruçlu bir kimsenin legal mazeret olmaksızın besin yahut ilaç cinsinden bir şeyi su ile yahut susuz olarak yemesi/içmesi orucu bozar. Bu durumlarda kefaret gereklidir. Fakat oruç bozmayı mübah kılacak ölçüde bir rahatsızlık sebebiyle ilaç alınmış ise oruç bozulur. Ancak kefaret gerekmez. Öteki bir vakitte kazası yapılmalıdır.
Tedavi hedefli kullanılan merhem ve ilaçlı bantlar ise orucu bozmamaktadır. Bu tedavi prosedürlerinde deri üzerindeki gözenekler ve deri altındaki kılcal damarlar yoluyla bedene sürülen merhem, krem vb. şeyler kana karışmaktadır. Lakin cildin bu emişi çok az ve yavaş olduğundan, ayrıyeten yeme içme manasına gelmediğinden oruç bozulmaz.
Ancak, nefes darlığı dışında oruç tutmaya mahzur öbür sıhhat sorunu bulunmayan astım hastaları, soluk almayı rahatlatacak özel spreyi ağızlarına püskürterek oruç tutabilirler. Ağza püskürtülen bu ilaçlar orucu bozmaz. Zira bu spreyden bir kullanımda 1/20 ml. üzere çok az bir ölçü ağza sıkılmaktadır. Bunun da kıymetli bir kısmı ağız ve nefes boruları cidarları tarafından emilip yok olmaktadır. Bundan geriye kalan ölçünün tükürükle mideye ulaştığı konusunda ise, kesin bir bilgi yoktur.
Abdest alırken ağızda kalan su ile kıyaslandığında, bu ölçünün çok az olduğu görülmektedir. Oruçlunun, abdest alırken ağzına aldığı sudan kalan ölçünün mideye ulaşması hâlinde orucun bozulmayacağı konusunda hadis-i şerifler vardır. (Dârimî, es-Sünen, Savm, 16) Bu mevzuda icma oluşmuştur.
Ayrıca, misvaktan birtakım kırıntıların ve kimyevi unsurların mideye ulaşması kaçınılmazdır. Hâl bu türlü iken Hz. Peygamberin (s.a.s.) oruçlu olarak misvak kullandığı, sahih hadis kaynaklarında yer almaktadır (Buhârî, Savm, 27; Tirmizî, Savm, 29). Öbür taraftan, “kesin olarak bilinen, kuşku ile bozulmaz.” düsturu mucibince, mideye bir şeyin ulaşıp ulaşmadığı konusundaki kuşku ile de oruç bozulmaz. Bu prestijle astımlı hastaların, rahat nefes almalarını sağlamak emeliyle ağza püskürtülen oksijenli ilaç, orucu bozmaz (DİYK 22. 09. 2005 tarihli karar).
ORUÇLUYKEN HAP, ŞURUP İÇMEK ORUCU BOZAR MI?
Oruçlu bir kimsenin legal mazeret olmaksızın besin yahut ilaç cinsinden bir şeyi su ile yahut susuz olarak yemesi/içmesi orucu bozar. Bu durumlarda kefaret gereklidir. Fakat oruç bozmayı mübah kılacak ölçüde bir rahatsızlık sebebiyle ilaç alınmış ise oruç bozulur. Ama kefaret gerekmez. Öteki bir vakitte kazası yapılmalıdır.
Tedavi emelli kullanılan merhem ve ilaçlı bantlar ise orucu bozmamaktadır. Bu tedavi tekniklerinde deri üzerindeki gözenekler ve deri altındaki kılcal damarlar yoluyla bedene sürülen merhem, krem vb. şeyler kana karışmaktadır. Lakin cildin bu emişi çok az ve yavaş olduğundan, ayrıyeten yeme içme manasına gelmediğinden oruç bozulmaz.
ORUÇLUYKEN KREM, MERHEM, YAĞ SÜRMEK ORUCU BOZAR MI?
Deri üzerindeki gözenekler ve deri altındaki kılcal damarlar yoluyla bedene sürülen yağ, merhem ve gibisi şeyler emilerek kana karışmaktadır. Lakin cildin bu emişi, çok az ve yavaş olmaktadır. Başka taraftan bu süreç, yeme içme manasına da gelmemektedir. Bu prestijle, deri üzerine sürülen merhem, yapıştırılan ilaçlı bantlar orucu bozmaz (DİYK 22. 09. 2005 tarihli karar; bkz. Merğînânî, el-Hidâye, II, 263-264; Kâsânî, Bedâî’, II, 98; İbn Âbidîn, Reddü’l-muhtâr, III, 366, 367).
ORUCU BOZAN ŞEYLER NELERDİR?
Orucun temel ögesi, yeme, içme ve cinsel münasebetten uzak durmak, nefsi bunlardan yoksun bırakmak olduğu için, oruçlu iken bunlar ve bu manaya gelecek davranışlar orucu bozar. Yemek ve içmek, yenilip içilmesi mûtat olan her şeyi kapsamı içine alır. Sigara, nargile üzere keyif veren tütün kökenli dumanlı unsurlar ile uyuşturucular ve tiryakilik gereği alınan tüm hususlar oruç yasakları kapsamına girer (İbn Âbidîn, Reddü’l-muhtâr, III, 386-387). Her ne sebeple olursa olsun, ağızdan alınan ilaçlar da birebir karara tabidir.